Ο Νικόλαος Σαμαράς έλαβε το Δίπλωμά του στην Εφαρμοσμένη Πληροφορική από το Πανεπιστήμιο Μακεδονίας, Θεσσαλονίκη, Ελλάδα το 1996 και το διδακτορικό του (Ph.D.) στην Εφαρμοσμένη Πληροφορική από το ίδιο Πανεπιστήμιο το 2001. Μεταξύ 1998 και 2000 υπηρέτησε ως Επίκουρος Καθηγητής στο Τεχνολογικό Ίδρυμα Δυτικής Μακεδονίας. Το 2003 μετακινήθηκε στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας, Τμήμα Εφαρμοσμένης Πληροφορικής. Από τον Απρίλιο του 2016 μέχρι σήμερα υπηρετεί ως διευθυντής του εργαστηρίου Computational Methodologies & Operations Research (CMOR).
Τα ερευνητικά ενδιαφέροντα του επικεντρώνονται στη διασταύρωση της επιστήμης των υπολογιστών και της επιχειρησιακής έρευνας, με εφαρμογές σε πληθώρα μηχανικών και επιστημονικών συστημάτων, και συγκεκριμένα σε:
Βελτιστοποίηση γραμμικών και μη γραμμικών προβλημάτων: θεωρία, αλγόριθμοι και λογισμικό.
Βελτιστοποίηση δικτύων: θεωρία, αλγόριθμοι και λογισμικό.
Ακέραιη βελτιστοποίηση: θεωρία, αλγόριθμοι και λογισμικό.
Επιστημονικούς υπολογισμούς: υπολογιστικά συστήματα υψηλών επιδόσεων (HPC) και προγραμματισμό GPU.
Το ερευνητικό του έργο έχει οδηγήσει σε: (α) την ανάπτυξη μιας νέας οικογένειας αλγορίθμων για την επίλυση γραμμικών και προβλημάτων βελτιστοποίησης δικτύων, (β) την αποδοτική υλοποίηση του αναθεωρημένου αλγορίθμου simplex μέσω GPU, και (γ) νέους αλγορίθμους και λογισμικό για επιχειρησιακή έρευνα.
Έχει διατελέσει μέλος της συντακτικής επιτροπής του περιοδικού Operations Research: An International Journal. Επίσης έχει υπάρξει κριτής σε πολλά περιοδικά, όπως τα Mathematical Programming Computation, Computational Optimization and Applications, Computers and Operations Research, European Journal of Operational Research, Annals of Operations Research, Journal of Artificial Intelligence Research, Journal of Parallel and Distributed Computing, Operations Research Letters, Applied Mathematics and Computation, International Journal of Computer Mathematics, και Optimization Methods and Software. Έχει επίσης υπηρετήσει σε πολλές θέσεις στον HELORS (HELlenic Operations Research Society).Έχει τιμηθεί με το Thomson ISI/ASIS&T Citation Analysis Research Grant (2005) (http://www.asis.org/Bulletin/Dec-05/inside.html).
Έχει δημοσιεύσει περισσότερα από 35 άρθρα σε επιστημονικά περιοδικά, συμπεριλαμβανομένων των Computers and Operations Research, European Journal of Operational Research, Annals of Operations Research, Journal of Artificial Intelligence Research, Discrete Optimization, Applied Mathematics and Computation, International Journal of Computer Mathematics, Electronics Letters, Computer Applications in Engineering Education, Scientometrics, Journal of Computational Science, Journal of Systems and Software, και Applied Thermal Engineering. Επίσης έχει δημοσιεύσει περισσότερα από 85 άρθρα σε συνέδρια. Τέλος, είναι συν-συγγραφέας 4 διδακτικών εγχειριδίων (2 στα αγγλικά και 2 στα ελληνικά).